Arabuluculuk ; mahkeme dışı, etkin, geçerli, yasal ve profesyonel bir çözüm yoludur.Arabuluculuk, 6325 sayılı “Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu” ile hukuk sistemimize dahil olması ile beraber, toplumumuzda yeri çok eskiye dayanan bu sistemin hukuki düzende de yerini alması ve birtakım hukuki sonuçlar doğurması sağlanmıştır.
Uyuşmazlığın; dış faktörlerin baskısını en aza indirerek, tarafların karşılıklı iletişimlerine imkan tanıyan, taraflar arası iletişimi kolaylaştıran, bağımsız ve tarafsız, üçüncü bir kişi nezdinde müzakere edilerek çözümlenmeye çalışıldığı bir süreçtir. Taraflar arasındaki uyuşmazlık ve bundan kaynaklı huzursuzluk neden ve sonuç ilişkilerini azaltarak iş ve kişisel ilişkileri koruyan işbirliğine dayalı bir mekanizmadır. Gerek mahkeme dışı gerekse mahkeme aşamasında, uyuşmazlığın tarafların etkin katılımıyla çözülmesini sağlayan etkili bir çözüm yöntemidir. Kontrol ve karar taraflardadır. Uyuşmazlıkların kısa sürede ve ekonomik bir biçimde çözümlenmesine hizmet eder. Yargılamadan daha esnektir. Taraflar, yargılamada uyulması gereken prosedüre (usul kuralları) tabi olmadıkları için özel çözümler ve yaratıcı sonuçlar çerçevesinde uzlaşma sağlayabilirler. Mahkeme tek bir karar verebilecekken, arabuluculuk her bir tarafın memnuniyetini sağlayabilecek çözüm seçenekleri ve esnekliği sunar.
Arabuluculukta her iki taraf (lar) birden kazanır. Sürecin kaybedeni yoktur. Tarafların talepleri doğrultusunda gerçekleştirilen iradi bir süreçtir. Taraflar veya taraflardan biri görüşmelere devam etmek istemez ise; arabuluculuk sona erse de, tarafların diğer hukuki yollara başvurma hakları daima saklıdır.
Tamamen gizlilik ilkesi dahilinde yürütülen bir süreçtir. Tarafların bu süreç için hazırlayıp sundukları bilgi ve belgeler, tüm katılımcılar için sıkı surette gizliliğe tabidir. İleride olası bir mahkeme sürecinde delil olarak ileri sürülemeyeceği gibi taraflar arabulucudan tanıklık etmesini de isteyemezler. Bu sayede taraflar korkusuzca ve özgürce fikirlerini ortaya koyarak ortak bir çözüm arayabilirler
. Kısaca arabuluculuk; kazanan ve kaybedenin olmadığı, tarafların tümünün kazancının ve menfaatlerinin nasıl sağlanabileceğinin ele alındığı etkin ve yasal bir çözüm sürecidir.
ARABULUCU KİMDİR?
Bağımsız ve tarafsız hareket ederek, taraflar arasındaki iletişimi kolaylaştıran veya sağlayan uzman kişidir. Taraflar arasındaki iletişimin doğru ve etkin bir şekilde gerçekleşmesine çalışır. Tarafların arasındaki ilişkinin mevcut durumuna göre çözüm süreci için gerekli iletişim kaynaklarını sağlar ve u süreci yönetir. Baskının olmadığı, menfaatlerin konuşulduğu, gizliliğin ön planda olduğu özgür, saygılı ve rahat bir iletişim akışı sağlar. Arabulucu taraflara rahat ve özgür bir müzakere ortamı yaratmak suretiyle, olabilecek “tüm çözüm önerilerinin” masaya konmasına ve bu çözüm önerileri arasından tarafların kendi çözümlerini kendilerinin bulmasına yardımcı olur. Gerek duyulduğunda etkili iletişim yöntemlerini kullanarak taraflar arsında karmaşık gibi görünen uyuşmazlığı sadeleştirip, tarafların anlayabileceği şekilde sunar.
Amacı, tarafların birbirlerini en doğru şekilde anlayabilmeleri, taraf menfaatlerinin tümünün dikkate alınmasının sağlanması ve taraflar için en doğru kararın verilmesine yardımcı olmaktır. Yani Arabulucu, sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını ve bu suretle çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması halinde çözüm önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız kişidir.
Arabulucu olabilmek için gerekli şartlara sahip olmak gerekir. Bu şartlar kanunda şu şekilde sayılmıştır; Türk vatandaşı olmak, Hukuk Fakültesinden mezun olmak veya yabancı bir hukuk fakültesini bitirip de Türkiye’deki hukuk fakülteleri programlarına göre eksik kalan derslerden sınava girip başarı belgesi almış bulunmak, kasten işlenmiş bir suçtan mahkûm olmamak, mesleğinde en az beş yıllık kıdeme sahip olmak, arabuluculuk eğitimini tamamlamak şartlarına haiz olmaları gerekmektedir. Bu şartları taşıyan kişiler Arabuluculuk sınavında başarı göstermeleri halinde Arabuluculuk siciline kaydolarak arabuluculuk yapabilirler. Sadece Adalet Bakanlığı tarafından tutulan arabuluculuk listesine kayıtlı kişiler arabuluculuk faaliyeti yürütebilmektedir.
ARABULULUĞUN FAYDALARI
Aylar, hatta yıllarca süren dava yoluna göre daha hızlıdır ve birkaç gün ya da birkaç hafta içinde tamamlanır. Uyuşmazlıkları kısa sürede çözerek tarafların gündelik yaşamlarına dönmelerini sağlar. Yargı yoluna göre daha ekonomik ve düşük maliyetlidir. Uyuşmazlıklar daha az masrafla ve daha hızlı bir şekilde çözüme kavuşturulur Taraflar, uyuşmazlık çözüm sürecine doğrudan doğruya katılırlar ve özellikle sonucun elde edilmesinde egemendir. Uyuşmazlık çözüm sürecinde gizlilik ilkesi geçerli olduğu için, taraflar incinmeden ve aralarındaki ilişkiler zarar görmeden gelecekte ilişkilerine devam edebilirler. Tarafların haklılığından ziyade aralarındaki menfaatler dengesinin tekrar kurulması gözetilir; bir başka ifadeyle, geçmişi değil geleceği gözeten bir anlayış arabuluculuğa hakimdir. Arabuluculuk, taraflara mahkemede elde edilemeyecek fırsatlar sunar; iletişim sorunlarının giderilerek, problemlerin konuşulması ve üzerinde anlaşılabilecek alanların ortaya çıkarılması için olanak sağlar. Arabuluculukta süreç tarafların istekleri doğrultusunda ilerler. Arabuluculukta sonucun içeriği taraflarca belirlenir. Arabuluculukta ortak menfaat göz önüne alınır. (Yargılamada iyi ve kötü, haklı ve haksız aranır.)Arabuluculukta gizlilik, mahkemede aleniyet esastır.