Toplantıya Zonguldak Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Metin Demir, Karadeniz Bölgesi Muhtarlar Federasyonu Genel Başkanı ve Zonguldak Muhtarlar Derneği Başkanı Şerafettin Nas, muhtarlar ve kömür işletmecileri katıldı.
Metin Demir; ‘ Üretim sayısı 1500 sayısına geriledi’
Konuyla ilgili açıklama yapan Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Metin Demir, “1848 yılında Zonguldak taşkömürü havzasında başlayan kömür üretimi günümüzde, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ve Kurum tarafından ekonomik olmadığı gerekçesiyle üretime değer görülmeyerek çalışılmayan atıl sahalarda özel sektör tarafından rödevans karşılığı yapılmaktadır. 1989 yılında kömür üretimine başlayan rödövanslı saha işletmelerince 2011 yılında 5.500 personel istihdamı ile 1 milyon tonun üzerinde üretim yapılarak TTK ile rekabet eder seviyeye gelinmiştir.
2014 yılında meydana gelen Soma Maden Kazası sonrası, İş Kanununu mevzuatında yapılan değişikliklerle oluşan ağır mali düzenlemelere ayak uydurmaya çalışan rödövanslı saha işletmelerinde zaman zaman istihdam ve kömür üretimi durma noktası gelmiş, 4600 olan istihdam sayısı hızla 1500 seviyesine gerilemiştir.
Yaşanan istihdam ve üretim kaybı sonrası, 2015 yılında 6592 sayılı Torba Yasa ile işletmelerin kömür üretimini, istihdamını ve mevcudiyetlerini devam ettirmelerini desteklemek amacıyla yeni düzenlemeler yürürlüğe girmiştir. Bu düzenlemeler kapsamında rödövanslı saha işletmelerine destek ödemesi verilebilmesi için, bir hesaplama formülü geliştirilmiştir. Ancak, yapılan düzenlemeler ve hesaplama formülü, rödövanslı işletmelerin yüklendikleri maliyetleri karşılamakta yetersiz kalmıştır.
Soma Maden Kazasının üzerinden yaklaşık 9 yıl geçmiş olup, bu zaman zarfında rödövanslı saha işletmeleri mevcudiyetlerini koruyarak üretim ve istihdam sağlamaya çalışmışlardır. Mevcut durumda Üzülmez, Karadon ve Kozlu Bölgelerinde rödövans usulü kömür üretim madenciliği yapan küçük ölçekli 16 özel işletme tarafından, yaklaşık 2800 personel istihdamı ile yılda ortalama 400bin ton kömür üretimi gerçekleştirilmektedir.
Rödövanslı saha işletmelerinde, yasal mevzuat değişiklikleri nedeniyle oluşan maliyet artışlarının karşılanabilmesi amacıyla, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ve Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (MAPEG) ile toplantılar gerçekleştirilerek, konu ile ilgili Kanun ve Cumhurbaşkanlığı Kararında yapılacak değişiklikler ile sorunların çözülebileceği hususunda mutabakat sağlanmıştır.
Ancak, süreç devam etmekte olup henüz sonuçlanmamıştır”dedi.
Demir; ‘kömür işçiliği ücret maliyeti 2023 Ocak ayı itibariyle 25.120,08 TL’ ye yükselmiştir’
En düşük kömür işçi maliyeti 25.120.08 olduğunu ifade eden, Başkan Demir, “
Havzadaki kömür damarları, karmaşık havza jeolojisinin yanı sıra, tektonizma ve aşırı faylanmalar nedeniyle çok kırıklı yapıya sahiptir. Bu nedenle kömür üretiminde tam mekanize yöntemler kullanılamamakta, üretim emek yoğun şekilde işçiliğe dayalı olarak yapılabilmektedir. Jeolojik koşullara ek olarak, özel sektör tarafından çalışılan bölgelerin eski imalat alanı olması, kömür damarlarında ve üretiminde süreklilik sağlanamaması nedeniyle, Soma gibi büyük havzalara kıyasla kömür üretimi çok daha düşük randımanlı ve 5 kat fazla yüksek maliyetle gerçekleştirilmektedir. 2020 yılı Ocak ayında 6.916 TL olan en düşük yer altı kömür işçiliği ücret maliyeti 2023 Ocak ayı itibariyle 25.120,08 TL’ ye yükselmiştir. Emek yoğun sistem çalışılan yüksek işçilik girdili sektörde yevmiyede ortalama 1200 kg üretim yapılmakta olup, ton başı işçilik maliyeti 1.000 TL’ ye yaklaşmıştır. Ayrıca, yüksek enflasyon nedeniyle maden direği, elektrik, akaryakıt gibi gider kalemlerinde yüksek fiyat artışları meydana gelmiş, her ton kömür için Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ödenen rödövans payı 242,45 TL seviyesine yükselmiştir. Havzada kömür satışında yaşanan sıkıntılara ve zorlu ekonomik koşullara rağmen tüm öz sermayelerini kaybederek ayakta durmaya çalışan rödövanslı saha işletmeleri, milli ve yerli enerji politikası kapsamında kömür üretimi yapmaya ve bölgede istihdam sağlayarak yerel ve ulusal ekonomiye katkı koymaya devam etmektedir.”
Kargidan; ‘Bizler üzerinden değişik taktikler yaptılar’
İşadamı Erdinç Kargidan, “Biz sürecimizi tek tek dile getirmeye çalışıyoruz. Bu süreci arkadaşlarımızla bir araya gelerek dile getirmeye çalıştık. Sorunumuz büyük. Sorunumuz çok da küçük. Kendi stoklarımızla çile çektik. Artık heyetlerini tesislerimizi gezerek yaptık. Bizim üzerimizden değişik taktikler uyguladılar. Ben isyanım ekonomik sıkıntım değildi, o günde ben bunu anlatmaya çalıştım, villadan İstanbul’dan yine yönetmeye çalıştılar. O mağduriyetten çıktık. Madencilik daha uzun süreli bu sektörün içerisindeydik. Ama kesinlikle Erdemir, Kardemir bizleri duysun. Ama bundan sonra gidecek bir tarafımız kalmadı”dedi.
Kurnaz: ‘Emekçinin ekmek derdi var’
İşadamı Alaattin Kurnaz, “Sizler insan çalıştırıyorsunuz sizlerden en az 20 kişi çalışan var, sizler eğer kapatırsanız bizleri muhatap alırsınız dediler. Metin Başkan Ankara’ya gidiyor. Bütün siyasi partiler ne zaman çağırdılar fa koşa koşa gittik. Hiç bir zaman siyasi kimliğin altına gitmedik. Biz burada üretim yapmak istiyoruz. Binlerce insan çalıştırıyoruz. Bugün ürettiğimiz kömür nedir. Bizim yüzde üç dört bile yok. Emekçilerimize iş ve aş vermek. Bizim hala enflasyonla mücadele veriyoruz. Dev bacalara kömür satmak istiyoruz. Biz her yıl Çates ve Eren konuşurken bunları baz almıyorduk. Şimdi Eren Enerji 6 aydır bir ton kömür almıyor. Çates bana 2022’den aynı fiyatı vereceksen ver diyor. Bizim maliyetlerimiz arttı. Biz ne yapmamız gerek. Emekçinin ekmek derdi var. Bu işler düzeldi düzelmedi yoksa ben çekileceğim”dedi.
Nas; ‘muhtarların hepsi ayakta’
Muhtarlar Federasyonu Genel Başkanı ve Zonguldak Muhtarlar Derneği Başkanı Şerafettin Nas, “Şimdi devamlı takip etmekteyiz. Bizim doğum büyüdüğümüz köyler harmanlaştığımız yer. Bildiğim kadarıyla olay siyasi. Buna hiç kimse bu olayla uzak kalmamalı. Milletvekili arkadaşlarımız süreci iyi biliyor. Bizler kendi köylerinde seçilmiş arkadaşlarız. Dört tane görevim var. Bazı konuları Ankara’da anlatıyorum. Ama siyasilerimizin de biraz duyarlı olması gerek. Bakacağız yok bakacak ya. Lütfen ne diyor Cumhurbaşkanı üretim istihdam var. Adamın elinde kömür var satamıyor. Bunu çözmeden kimse rahat edemez. Bir tek muhtarların sorunu değil toplumsal olayların içerisinde olmamız gerek. Tekrar gündeme getirilmesi gerek. Sözler yerine gelmemiş. Almıyorum demek var mı. Herşey arttı. 2022 yılının kömürünü alacağım. Böyle birşey yok. Bir olalım birlikte olalım. İnsanlarda sıkıntı var. Şahsım muhtarları. Hepsi ayakta. Ya bu işi çözüm ya bu işi çözün”diye konuştu.
GİRGİN: 'BİRİLERİ SUSUYOR'
Çınartepe Mahallesi Muhtarı Okan Girgin: "Benim mahallemde 150 kişi var. Bu ocaklarda çalışıp evine ekmek getirenler ne yapacak? Bu süreçten sonra ne olacak? Siyasi parti temsilcileri, 3 aylık bir seçim süreci var. Esasında biz bir aileyiz ama bir araya gelememiş aileyiz. Bu ailenin çok güçlü olması lazım. Hep yaptığımız işler gizli gizli tutuldu. Okullarda, camilerde, sosyal etkinliklerde Bu arkadaşlarımız vardi. Zamanı geldi artık biz muhtarlar olarak bu arkadaşlarımıza sahip çıkmak zorundayız. Siyasilerin hepsi gelip gidici. Recep Tayyip Erdoğan nelerimi gönderdi, bunları da gönderecek. Siyaset yapmıyorum ama yapmamakta mümkün değil. Cumhurbaşkanı mille değer, servet diyor. Burada mille servet olup da milletvekilleri susuyorsa, sus demişlerdir. 12 ton kömür satılamıyorsa hepimize yazıklar olsun. Bu Torba Yasa seçime kadar girmezse, buradan Cumhurbaşkanımıza sesleniyorum emin olun bu oylar başka partilere kayacaktır. Herkes gidici biz kalıcıyız. Allah yolumuzu açık etsin."